TEZ

Travmanın Aydınlık Yüzü Olarak Psikolojik Dayanıklılık: Sosyal Destek, Duygusal Düzenleme ve Baş Etme Mekanizmalarının Rolleri

Travmatik durumlar karşısında yaşanan olumsuz deneyimlere kolayca uyum sağlayabilen ve ruh sağlığını koruyabilen kişiler psikolojik dayanıklılığı yüksek bireyler olarak atfedilmektedir. Bu yüksek lisans tezinde de psikolojik dayanıklılığı yordayan etmenleri incelemek ve travma ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkiyi ölçmek hedeflenmiştir.

ÖZET

Travma, ruh sağlığı üzerindeki etkisi sebebiyle pek çok araştırma tarafından incelenmiştir. Bir diğer yandan, psikolojik dayanıklılık, zorlu yaşam olaylarına karşı başarılı bir şekilde uyum sağlama süreci olarak tanımlanır. Psikolojik dayanıklılığın travmatik semptomlarla başa çıkmak adına sahip olduğu rol düşünüldüğünde bu kavramın bileşenlerini anlamak çok önemlidir. Bu araştırmanın amacı, travmatik deneyimlerin aracı rolüyle birlikte psikolojik dayanıklılığı yordayan etmenleri incelemektir. Bu bağlamda sosyal destek, bilişsel yeniden değerlendirme ve uyumlu başa çıkma becerileri, psikolojik dayanıklılığı yordayan faktörler olarak araştırılacaktır. Travma ise aracı değişken olarak ele alınacaktır. Bu çalışmaya 314 yetişkin (%34’ü erkek; %66’sı kadın) çevrimiçi anket yöntemi ile katılmıştır. Ölçüm araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Travmatik Stres Belirti Ölçeği, Başa Çıkma Stratejisi Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin Gözden Geçirilmiş Formu, Duygusal Düzenleme Anketi ve Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği kullanılmıştır. Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA), Pearson Korelasyon Analizi, Hiyerarşik Regresyon Analizi, Bağımsız Grup t-testi ve üç Aracılık Analizi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre sosyal destek, bilişsel yeniden değerlendirme ve uyumlu baş etme mekanizması psikolojik dayanıklılığı yordamaktadır. Hem sosyal destek hem de bilişsel yeniden değerlendirme, travma ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide aracı bir role sahiptir. Ancak, uyumlu baş etme mekanizmasının travma ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide aracı bir rolü bulunmamıştır. Sosyo-demografik faktörlere göre ise kadın olmak ve romantik bir ilişki içerisinde bulunmak, psikolojik dayanıklılığı arttıran etmenler olarak bulunmuştur. Bu araştırma sonuçlarına göre sosyal kaynakları olan, bilişsel yeniden değerlendirme becerilerini kullanan ve uyumlu baş etme kapasitesine sahip olan bireyler psikolojik olarak daha dayanıklıdır.

Anahtar Kelimeler: Psikolojik Dayanıklılık, Travma, Sosyal Destek, Duygu Regülasyonu, Baş etme

Ulusal Tez Merkezi – YÖKTEZ Kayıt